Ο Θεός να μας βοηθήσει, πατέρα Νικόδημε, αφού γνωρίζουμε πόσο απασχολημένοι είστε, μας δείξατε την τιμή και τη χαρά που συμφωνήσατε σε αυτή τη συνομιλία μαζί μας.. Σας ευχαριστώ για την αγάπη και τον χρόνο σας.
Για αρχή να σε ρωτήσουμε πώς είσαι?
А.Νικόδημος: Είμαι πραγματικά πολύ χαρούμενος που μιλάω μαζί σας. Νομίζω ότι σε αυτή την συνομιλία έχουμε να πούμε πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα. Πράγματα που αφορούν τον πιστό λαό του θεού, τον άνθρωπο που θέλει να κοιτάξει προς το θεό, τον άνθρωπο που εμπιστεύεται τον θεό στη ζωή του. Γι’ αυτό αισθάνομαι μεγάλη τιμή και χαρά που σήμερα επικοινωνούμε με αγάπη προς τον θεό που μας χαρίζει μία μεγάλη τέχνη που λέγεται βυζαντινή μουσική. Βεβαίως έχουμε συνηθίσει να μιλάμε με τον όρο βυζαντινή μουσική, αλλά καλύτερα θα μπορούσαμε να εκφράσουμε αυτή τη μουσική ως εκκλησιαστική μουσική. Γιατί δεν αφορά μόνο ένα άκουσμα της εποχής του Βυζαντίου, αλλά απευθύνεται σε αυτιά που θέλουν να γνωρίσουν το θεό μέσα στην εκκλησία.
Έγινες Αρχιμανδρίτης σε πολύ μικρή ηλικία (2009) και έθεσες όλο το ταλέντο και την παιδεία σου στην υπηρεσία της δόξας του Θεού με έναν μοναδικό τρόπο – ψάλλοντας.. Ποιος ήταν η έμπνευσή σας από τους Αγίους? Roman Melod ίσως?
А.Νικόδημος: Συμφωνώ, η εκκλησία πολύ σύντομα με έθεσε στην υπηρεσία της, ως Ιερέας με τον τίτλο του αρχιμανδρήτη. Πάνω απ’ όλα δεν είναι η μουσική, αλλά η δυνατότητα ενός ιερέα να προσφέρει λατρεία στο θεό. Ξέρετε πολύ καλά ότι ο ιερέας εκπροσωπώντας όλο το λαό της εκκλησίας, Απευθύνεται προς το θεό, και ζητάει από το θεό να τελέσει τα μυστήρια για χάρη του λαού. Τη στιγμή όμως που θέλει ο ιερέας τα μυστήρια πρέπει η καρδιά των πιστών να ηρεμήσουν, να γαληνέψουν, οι ψυχές πρέπει να αφεθούν στα χέρια του θεού. Σ’ αυτό το σημείο λοιπόν χρειάζεται ένας μοναδικός τρόπος που λέγεται ψαλμωδία. Όταν ψέλνουμε η έμπνευση μας δεν είναι από τους ανθρώπους, αλλά από τα κείμενα που έγραψαν άγιοι πατέρες. Υμνολογία της εκκλησίας μας κατευθύνει και την μουσική μας, και την εναποθέτει στις καρδιές των ανθρώπων. Όλα τα δόγματα, όλη η πίστη μας μεταφέρεται με πολύ ωραίο τρόπο στον άνθρωπο. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα για να καταλάβετε την σημασία της μουσικής. Μπορώ να πάρω προϊόντα της φύσης και να τα βάλω σε ένα πιάτο ώστε να τα φάει ο άνθρωπος χωρίς επεξεργασία. Όταν όμως μαγειρέψω τα προϊόντα αυτά τότε πραγματικά τους δίνω ένα άλλο επίπεδο. Έχουν περισσότερη γεύση. Αυτό κάνει και η Βυζαντινή μουσική δίνει περισσότερη γεύση στα αγνά προϊόντα που είναι ο λόγος του θεού. Πραγματικά η έμπνευση μου οφείλεται στους Αγίους πατέρες τους υμνογράφους και τους μελωδούς της εκκλησίας μας.
Αποφασίσατε να αφιερώσετε τη ζωή σας στην προώθηση της ορθόδοξης πνευματικής μουσικής. Είναι η πνευματική μουσική ένας από τους τρόπους για να επηρεάσεις θετικά τους ανθρώπους? Καταλαβαίνουν το μήνυμα που φέρει αυτή η μουσική?
А.Νικόδημος: Έχω συναντήσει πραγματικά ανθρώπους που έρχονται στην εκκλησία όχι γιατί πιστεύουν λίγο στο θεό, αλλά γιατί τους αρέσει πάρα πολύ η μουσική της εκκλησίας. Δε συμφωνώ βέβαια απόλυτα με αυτή την πνευματική διάσταση της μουσικής. Η μουσική δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Η μουσική είναι το μέσο για να επηρεάσει θετικά τον άνθρωπο. Η μουσική όπως σας είπα προηγουμένως αποτελεί το μέσο για να έρθεις στον άνθρωπο ο λόγος του θεού. Σίγουρα με τη μουσική μας, ανθρωποί παίρνουν σχεδόν όλο το εικοσιτετράωρο. Ξέρω ανθρώπους που ξυπνάνε ακούγονται βυζαντινή μουσική, ξέρω ανθρώπους που πάντα στο σπίτι τους παίζει χαμηλά η μουσική μας, ξέρω ανθρώπους που ηρεμούν για να κοιμηθούν με τη μουσική μας.
Βέβαια το ανώτερο όλων είναι να ακούω ανθρώπους που ακούνε τη μουσική μας για να μπορούν να προσευχηθούν.
Προσευχή ως επικοινωνία με το θεό σε συνδυασμό με την μουσική μας νομίζω ότι φτάνει στα όρια του θαύματος. Με τη βοήθεια της μουσικής μας ζούμε μικρά θαύματα Σόλοι τη ζωή μας, ο θεός μας επισκέπτεται, γεμίζει την καρδιά μας με πολύ αγάπη, γεμίζει ύπαρξη μας με ειρήνη και χαρά.
Και το βασικότερο όλων ότι η προσευχή μαζί με τη μουσική μας μπορεί να μας φέρει σε ένα ανώτερο επίπεδο πίστης. Η δική μου πίστη συνοδεύεται μαζί με τη μουσική μου.
Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τον ήχο? Το να μεγαλώνεις στο νησί της Λέσβου συνέβαλε σε αυτή την αγάπη και στην ανάπτυξη του ταλέντου και του δώρου σου από τον Θεό?
А.Νικόδημος: Η αιτία και η αφορμή για να ξεκινήσει η μουσική, Ήταν οι γονείς μου όταν με προέτρεψαν να πάω να μάθω μουσική βυζαντινή, πιάνο, θεωρία κτλ. Βεβαίως μπροστά μου βρέθηκε ένας καταπληκτικός δάσκαλος που συνέβαλε στην αύξηση της αγάπης προς την εκκλησιαστική μουσική. Από εκεί και πέρα νομίζω ότι η ανάπτυξη του ταλέντου είναι δώρο θεού. Ο θεός είναι εκείνος που σπέρνει τον σπόρο δωρεάν, εκείνος είναι που αναπτύσσει τον σπόρο και εμείς είμαστε αυτοί που θερίζουμε τους καρπούς.
Πότε κατάλαβες ότι το δώρο που κατέχεις είναι και υποχρέωση?
А.Νικόδημος: Η μουσική είναι ένας τρόπος που μου έδωσε ο θεός να πορεύομαι στη ζωή και να τον υμνώ. Είναι η δυνατότερη Βιταμίνη που σε πάει σε σημεία και συναισθήματα ακατανόητα και μαγικά. Δυσκολεύομαι να καταλάβω το δώρο που μου έδωσε ο θεός. Στον κάθε άνθρωπο ο θεός δίνει πολλά δώρα, αρκεί τα δώρα αυτά να τα χαρίζει πίσω τους ανθρώπους και σε ολόκληρη την κτήση. Όταν τα δώρα μοιράζονται τότε αισθάνεσαι γεμάτος. Όσο όμως γεμάτος κι αν είμαι δεν αισθάνομαι υποχρεωμένος να κάνω κάτι ιδιαίτερο, το σημαντικό σε όλη αυτή την υπόθεση είναι η ενέργεια του θεού και όχι η θέληση του ανθρώπου. Η μόνη υποχρέωση που μπορώ να έχω είναι να χαρίζω το χάρισμα μου.
Θυμάμαι στη ζωή μου, όταν το περιβάλλον μου μου είπε ότι έχω ένα ιδιαίτερο χάρισμα στην φωνή και στην μουσική, δυσκολεύτηκα να το πιστέψω, αλλά επέμενε το περιβάλλον, και αναγκάστηκα πήρα την απόφαση ότι μάλλον το περιβάλλον μου έχει δίκιο. Τα απίστευτα μηνύματα που λαμβάνω καθημερινά η χαρά του ανθρώπου που ακούει τη μουσική μας είναι αυτά που με οδηγούν στην πεποίθηση ότι το δώρο πρέπει να δωρίζεται για χάρη του θεού. Γιατί μόνο έτσι ο θεός δοξάζεται.
Είστε πολύ αντιπροσωπευμένοι στην περιοχή. Ως σόλο ερμηνευτής ταξιδεύεις πολύ και έχεις πολλές υποχρεώσεις που σχετίζονται με παραστάσεις, που σίγουρα παίρνουν τον φόρο τους. Πώς τα καταφέρνεις όλα αυτά αν αναλογιστείς ότι είσαι και Αρχιμανδρίτης?
А.Νικόδημος: Έχετε δίκιο, πολλές είναι οι συναυλίες και οι μουσικές παραστάσεις που γίνονται στην βυζαντινή μουσική. Όλες οι παραστάσεις που έχω δώσει στη ζωή μου είναι αποτέλεσμα της αγάπης του κόσμου. Οι αρχιερείς, οι ιερείς, οι ομάδες χριστιανών, οι φιλόμουσοι, οι οργανισμοί που προωθούν την τέχνη Είναι ενδεικτικά μερικοί από αυτούς που πάντα μας καλούν κι εμείς κάνουμε συναυλίες. Σχεδόν όλες οι παραστάσεις μου είναι αποτέλεσμα προσκλήσεις και όχι δικός μου σχεδιασμός. Αισθάνομαι λοιπόν έτσι ότι ο θεός με προσκαλεί να μεταδώσω την γαλήνη στις ψυχές των ανθρώπων. Και γι’ αυτό όταν αφήνεσαι στην αγκαλιά και στα χέρια του θεού τότε εκείνος Σου δίνει δύναμη να τα καταφέρεις όλα. Η δύναμη δεν είναι δική μου, αλλά μου δίδεται δωρεάν από ψηλά. Η ενέργεια που εκπέμπει ο θεός είναι αυτή που μου δίνει χαρά υγεία ειρήνη σωφροσύνη και ταπείνωση. Με σκοπό να επιτελώ και εγώ το δικό του έργο για το καλό των ψυχών και των σωμάτων ημών.
Πόσο έχει αλλάξει το αρχικό βυζαντινό άσμα τα τελευταία χίλια χρόνια και είναι υπό την επιρροή τίνος?
А.Νικόδημος: Βυζαντινή μουσική ξεκίνησε πάρα πολύ απλή, και μέσα στην πορεία των αιώνων εξελίχθηκε, βρήκε καινούργιες φόρμες, επηρεάστηκε από εξωτερικούς παράγοντες. Ο σκοπός όμως της βυζαντινής μουσικής είναι ένας να μεταφέρει το λόγο του θεού στις ψυχές των ανθρώπων.
Πρέπει όμως να σκεφτούμε όχι μόνο τους επηρεασμούς που πήρε η βυζαντινή μουσική από τον εξωτερικό κόσμο, Αλλά κάτι πιο σημαντικό πως η βυζαντινή μουσική επηρεάσει όλο τον κόσμο. Πραγματικά η μοναδική μουσική που επηρεάζει τον κόσμο τα τελευταία 1500 χρόνια Είναι η εκκλησιαστική μουσική. Αυτή η εκκλησιαστική μουσική είναι που συνεχίζει και μορφώνει όλη τη ζωή των ανθρώπων. Μόνο τα τελευταία 100 χρόνια ξεκίνησε να διαφοροποιείται η μουσική της εκκλησίας με την μουσική της διασκέδασης. Σε όλη την ιστορία της εκκλησίας η εκκλησιαστική μουσική ήταν η μουσική της καθημερινότητας, και η διαμόρφωση της τέχνης της μουσικής γινόταν μέσα στην εκκλησία.
Η εκκλησιαστική τέχνη έχει να διδάξει τα πάντα στο σύγχρονο πολιτισμό. Στην εκκλησιαστική τέχνη οφείλεται κάθε μορφή τέχνης της εποχής μας.
Υπάρχει διαφορά στην εκκλησιαστική ψαλμωδία μεταξύ των λαών της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης?
А.Νικόδημος: Πιθανότατα Όλες οι μορφές μουσικής να μοιάζουν, να έχουν σχέση, να έχουν αλληλο επηρεασμούς, αλλά το σημαντικότερο είναι ο στόχος και ο σκοπός της κάθε μουσικής. Και επαναλαμβάνω για ακόμα μία φορά ότι ο σκοπός και ο στόχος της δικιάς μας εκκλησιαστικής βυζαντινής μουσικής είναι να μεταφέρει τον λόγο, το ευαγγέλιο, τις αλήθειες της εκκλησίας μας στον κόσμο.
Πόσο η κοσμική μουσική εκείνης της εποχής επηρέασε την εκκλησιαστική ψαλμωδία?
А.Νικόδημος: Νομίζω ότι στην προηγούμενη ερώτηση μιλήσαμε λιγο για την κοσμική μουσική.
Τι σημαίνει για εσάς το Άγιο Μυστήριο της Κοινωνίας? Πώς θα περιγράφατε αυτή τη συνάντηση με τον Χριστό στη Λειτουργία με λίγα λόγια? Έχει νόημα η Λειτουργία χωρίς Κοινωνία? Ποια είναι η εντύπωσή σας, καταλαβαίνουν ο κόσμος, ιδιαίτερα οι νέοι, την πνευματικότητα με τον σωστό τρόπο σήμερα? Έχουν επίγνωση όλων των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν?
А.Νικόδημος: Τα πιο σημαντικά ο Χριστός τα άφησε τελευταία. Η τελευταία πράξη της ζωής του ήταν να μας χαρίσει το μυστήριο της θείας ευχαριστίας. Και βεβαίως η αρχή των θαυμάτων και της ζωής του ήταν πάλι στο γάμο της Κανά, Και έχει σχέση με κρασί.
Ένα από τα αποτελέσματα της ανάστασης είναι να έχουμε τη δυνατότητα εμείς οι άνθρωποι να κοινωνούμε το σώμα και το αίμα του Χριστού.
Η μεγαλύτερη εμπειρία που μπορεί να έχει ο άνθρωπος επάνω στη γη είναι η θεία ευχαριστία. Αρκεί να κατανοήσει τι ακριβώς συμβαίνει την στιγμή που κοινωνοί με το σώμα και το αίμα του Χριστού. Δεν φτάνουν πέντε κουβέντες για να καταλάβουμε ακριβώς τι συμβαίνει την ώρα της θείας κοινωνίας, χρειάζεται Να σπουδάσουμε και να καταλάβουμε τι ακριβώς συμβαίνει αυτή την υπέρτατη στιγμή της θείας κοινωνίας. Θα ήθελα όσοι ακούτε αυτή τη συνέντευξη, να ρίξετε μια ματιά στο τι σημαίνει ακριβώς αντίδοση των ιδιωμάτων στο Χριστό. Εάν αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε αυτή την αντίδραση των ιδιωμάτων, Τότε πραγματικά θα κατανοήσουμε το μέγεθος της θείας ευχαριστίας.
Είναι μεγάλη πρόκληση λοιπόν να ζήσουμε μέσα σ’ αυτές τις ιδιότητες του Χριστού τρώγοντας και πίνοντας το αίμα και το σώμα του. Μας προσκαλεί η εκκλησία κάθε μέρα σχεδόν να πετύχουμε αυτή την εμπειρία. Βρείτε άνθρωπο να σας καθοδηγήσει και να σας οδηγήσει στην υπέρτατη εμπειρία. Δεν μπορείτε να φανταστείτε το μεγαλείο.
Είστε ενεργός στα κοινωνικά δίκτυα. Πόσο σας βοήθησε αυτό το είδος επικοινωνίας στην προώθηση της βυζαντινής ψαλτικής?
А.Νικόδημος: Δε χρειάζεται νομίζω να είσαι όλη την ημέρα πάνω από τα κοινωνικά δίκτυα, για να μπορέσεις να επικοινωνήσεις την ψαλτική τέχνη. Αυτό που έχει σημασία για εμένα είναι η προσωπική εργασία, ο προσωπικός χρόνος για να μπορέσει ένα έργο τέχνης να παρουσιαστεί σε όλο τον κόσμο, Με τον καλύτερο τρόπο.
Η ομάδα μας έχει σαν στόχο και σκοπό να παρουσιάσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ομορφιά της βυζαντινής μουσικής. Και το αποτέλεσμα είναι από μόνο του Ταξιδεύει με ταχύτητα σόλο τον κόσμο.
Τέλος, να σας ρωτήσουμε, έχετε δει την ταινία της Σέρβας σκηνοθέτιδας Jelena Popović για τον Άγιο Νεκτάριο της Αιγίνης «Άνθρωπος του Θεού»? Και αν ναι, ποια είναι η εμπειρία σας από αυτό το ασυνήθιστο επίτευγμα?
А.Νικόδημος: Θέλω να εκφράσω και δημόσια τα συγχαρητήρια στην σκηνοθέτιδα Jelena Popovic που κατάφερε να φέρει εις πέρας αυτό το δύσκολο έργο αυτής της πανέμορφης ταινίας. Το εγχείρημα ήταν δύσκολο, αλλά τα κατάφερε και αυτό δείχνει ότι υπήρχε θεία βούληση. Πολλές φορές οι άνθρωποι έχουμε ιδέες να κάνουμε πράγματα, επιτεύγματα. Αρκετά ελάχιστη όμως καταφέρνουν τις ιδέες τους να τις κάνουν πράξη. Η ταινία ο άνθρωπος του θεού έγινε πράξη, και ξεσήκωσε όλη την ορθοδοξία. Όποιος βλέπει την ταινία βγαίνει ανακουφισμένος και συντονισμένος βαθύτερα στην πίστη του Αγίου Νεκταρίου. Ως σκηνοθέτης θα ήθελα και εγώ να εκφράσω προσωπικά την εκτιμησή μου στην μουσική της ταινίας, στην εικόνα στην ηθοποιία και στα γραφικά.
Περιμένω η αγάπη του θεού να μας χαρίσει κι άλλες τέτοιες ταινίες.
Τέλος θα ήθελα να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ για αυτήν την συνάντηση. Εύχομαι ο θεός να είναι πάντα μαζί μας, με τις πρεσβείες των Αγίων μας, των πατέρων μας και της Αγίας τριάδας να είμαστε όλοι καλά.
Αμήν.
Συντακτικό προσωπικό της Ορθόδοξης πύλης
[…] Συνέντευξη „Θαύμα“ – Αρχιμανδρίτης Νικόδημος … […]